2010 tarihli Rüşvet Yasası (Yasa), Birleşik Krallık genelinde geçerlidir ve tüm işletmelerin gerekliliklerinin farkında olması gerekir. Yasa, "ticari kuruluşların rüşveti önleyememesi" şeklinde bir "kurumsal" suç içermektedir. Bu suça karşı savunma, işletmenizin rüşveti önlemek için yeterli prosedürlere sahip olmasını sağlamaktır. Bunu sağlamaya yardımcı olmak için, kendi işletmeniz için bir risk değerlendirmesi yapmanızı ve uygun uyumluluk prosedürleri oluşturmanızı öneririz.
Ne gibi önlemler almalısınız?
- Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan yönergelere aşina olun.
- İşletmenizin mevcut faaliyetlerini gözden geçirin ve rüşvet riskini değerlendirin.
- Rüşveti önlemek için halihazırda uyguladığınız önlemlerin etkinliğini değerlendirin.
- Personel el kitaplarınızda gerekli güncellemeleri yapın: örneğin, insan kaynakları el kitabınızda.
- Personelin rüşvetle mücadele konusunda özel bir eğitime ihtiyaç duyup duymadığını değerlendirin.
- Diğer politika ve prosedürlerde, örneğin harcama onaylama ve izleme süreçlerinde değişiklik yapılması gerekip gerekmediğini değerlendirin.
- Politikalarınızda ve prosedürlerinizde yaptığınız değişiklikleri iletin.
- Gerekli inceleme ve araştırmaları yapmanız gerekip gerekmediğini değerlendirin.
Rüşvet Yasası 2010
Bu yasa, rüşvet ve yolsuzlukla mücadele konusunda daha önceki Birleşik Krallık yasasını değiştirdi, güncelledi ve genişletti. Birleşik Krallık genelinde geçerlidir ve Birleşik Krallık'ta faaliyet gösteren tüm İngiliz işletmeleri ve yurtdışı işletmeleri etkilenmektedir.
Kanunla belirlenen suçlar çok geniş kapsamlı olarak tanımlanmıştır ve Kanun, Birleşik Krallık dışında meydana gelen fiilleri veya ihmalleri de kapsadığı için önemli ölçüde uluslararası etkiye sahiptir. Yetki alanıyla ilgili ayrıntılı bilgilere, aşağıda 'Adalet Bakanlığı kılavuzu' başlığı altında belirtilen ayrıntılı kılavuzda ve Kanunun kendisinde ulaşılabilir.
Rüşvet nedir?
Rüşvet geniş bir kavramdır. Kanunla birlikte yayımlanan ek kılavuzda, çok genel olarak şu şekilde tanımlanır: 'Bir kişiye, görevlerini veya faaliyetlerini usulsüz bir şekilde yerine getirmesi için teşvik etmek veya bunu zaten yapmış olduğu için ödüllendirmek amacıyla mali veya başka bir avantaj sağlamak. Dolayısıyla bu, bir ihale sürecinin parçası olarak meşru bir şekilde sunulabilecek olanın dışında, karar vericiye bir tür ek fayda sağlayarak karar vericiyi etkilemeye çalışmayı da kapsayabilir.'
Başlıca suçlar
Kanun kapsamında iki genel suç bulunmaktadır:
- 1. Aktif rüşvet
- Kanunun birinci maddesi, bir kişiyi görevini usulsüz bir şekilde yerine getirmeye etkileme niyetiyle ona mali veya başka bir avantaj (rüşvet) teklif etmeyi, vaat etmeyi veya vermeyi yasaklamaktadır.
- 2. Pasif rüşvet
- Kanunun ikinci maddesi, bir kişinin bir görevin veya faaliyetin usulsüz bir şekilde yerine getirilmesi karşılığında rüşvet talep etmesini, rüşvet almayı kabul etmesini veya rüşvet kabul etmesini yasaklamaktadır.
Bunlara ek olarak, ticari rüşveti özel olarak ele alan iki suç daha bulunmaktadır:
- 3. Yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme (FPO)
- Kanunun altıncı maddesi, bir FPO'yu resmi görevinde etkilemek ve iş elde etmek veya iş yürütmede avantaj sağlamak amacıyla rüşvet vermeyi yasaklamaktadır.
- 4. Ticari kuruluşların rüşveti önlemede başarısızlığı
- Kanunun yedinci maddesi, aşağıdaki durumlarda kusursuz sorumluluk gerektiren bir suç tanımı getiriyor:
-
- Rüşvet, ilgili ticari kuruluşla ilişkili bir kişi tarafından işlenir.
- Bu kişi, kuruluş için ticari bir avantaj sağlamayı amaçlamaktadır.
- Rüşvet, ya aktif bir suçtur (Kanunun birinci maddesi) ya da bir FPO'ya rüşvet verilmesidir (Kanunun altıncı maddesi).
Bu, ticari bir kuruluşun, o kuruluşla ilişkili bir kişinin, kuruluşun menfaati için başka bir kişiye rüşvet vermesi durumunda suç işlediği anlamına gelir. Bu 'kurumsal' suç, mevcut yasadaki en önemli ve tartışmalı değişikliktir ve öncelikle bu suçu dikkate almalı ve işletmenizi gerektiği gibi hazırlamalısınız.
Ancak, Kanun'un ayrıca, ticari kuruluşların, kendileriyle ilişkili kişilerin başkalarına rüşvet vermesini önlemek için tasarlanmış 'yeterli prosedürler' uygulamış olmaları durumunda, rüşveti önleyememe suçuna karşı bir savunma hakkına sahip olduklarını belirttiğini de belirtmek önemlidir. Kanun, Devlet Sekreterinin bu tür prosedürler hakkında kılavuz yayınlamasını gerektirmektedir.
Bir kuruluşun üst düzey yetkilileri, kuruluşun işlediği diğer rüşvet suçlarından, yani aktif ve pasif rüşvet suçlarının yanı sıra FPO'ya rüşvet verilmesinden de, suçun onların 'rızası veya göz yummasıyla' işlendiğinin kanıtlanması halinde, Kanun kapsamında şahsen sorumlu tutulabilirler.
Kanunda "üst düzey yetkili" terimi, yöneticiler, müdürler, şirket sekreterleri ve benzeri diğer yetkililerin yanı sıra bu sıfatla hareket ettiğini iddia edenleri de kapsayacak şekilde geniş bir şekilde tanımlanmıştır.
Temel tanımlar ve terminoloji
Kanunun gereklerini tam olarak anlamak için, kaçınılmaz olarak, bir dizi temel tanıma aşina olmak gereklidir.
İlgili ticari kuruluş
Kurumsal suç, genel olarak şunları içeren 'ilgili ticari kuruluş' tarafından işlenebilir:
- Birleşik Krallık yasalarından herhangi birine göre kurulmuş veya bu yasalar uyarınca oluşturulmuş bir ortaklık olan ve iş faaliyeti yürüten herhangi bir kuruluş, faaliyet gösterdiği yer neresi olursa olsun fark etmeksizin.
- Birleşik Krallık'ta faaliyet gösteren, nerede kurulmuş veya oluşturulmuş olursa olsun, herhangi bir tüzel kişilik veya ortaklık.
Bu kurumsal suçtan etkilenenleri bundan sonra 'işletmeler' olarak adlandıracağız.
İlgili kişiler
Kurumsal suç, ticari bir kuruluşla "ilişkili" olan bir kişiyi de kapsar. Dahil edilebilecek herkesin kesin bir listesi olmamakla birlikte, bunun, hangi sıfatla olursa olsun, kuruluş için veya kuruluş adına hizmet veren kişi olduğu belirtilmektedir.
Dolayısıyla, bu terim geniş anlamda yorumlanacak ve çalışan, acente veya iştirak örnekleri verilmiş olsa da, aracıları, ortak girişim ortaklarını, distribütörleri, yüklenicileri ve tedarikçileri de kapsayabilir.
Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan kılavuzda (aşağıya bakınız), 'ilişkili kişiler' kapsamının geniş olduğu kabul edilmekte ve bunun, bir kuruluş adına rüşvet verebilecek tüm kişileri kapsayacak şekilde olduğu belirtilmektedir.
Uygunsuz performans
Hem pasif hem de aktif rüşvet suçları, bir işlevin veya faaliyetin 'uygunsuz şekilde yerine getirilmesi'ni ifade eder. 'Uygunsuz yerine getirme', bir kişinin iyi niyetle, tarafsız bir şekilde veya güvene dayalı bir konumda hareket edeceği beklentisini ihlal eden herhangi bir eylemi veya ihmali kapsar. Bu, Birleşik Krallık'ta makul bir kişinin ilgili faaliyetin yerine getirilmesiyle ilgili olarak ne bekleyeceğine dayanan objektif bir testtir.
Adalet Bakanlığı'nın yönergeleri
Kanun, Devlet Sekreterinin ticari kuruluşlara, onlarla ilişkili kişilerin rüşvet vermesini önlemek için uygulayabilecekleri prosedürler hakkında rehberlik yayınlamasını gerektirmektedir. Bu, 'kurumsal suç'a karşı bir savunma sağlamak açısından önemli bir rehberliktir.
Adalet Bakanlığı (MoJ) aşağıdaki resmi, yasal kılavuzu yayınlamıştır:
- 2010 Rüşvet Yasası – ilgili ticari kuruluşların, kendileriyle ilişkili kişilerin rüşvet vermesini önlemek için uygulayabilecekleri prosedürler hakkında rehber (2010 Rüşvet Yasası'nın dokuzuncu maddesi). Rehber, bağlayıcı nitelikte olmamakla ve işletmelerin uyması gereken mutlak bir gereksinimler listesi sunmamakla birlikte, mevzuatın pratik gerekliliklerini açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır. Yasanın dokuzuncu maddesi kapsamında yayınlanan rehberin bir parçası olmayan örnek vaka çalışmaları da dahil edilmiştir.
Ayrıca küçük işletmeler için yasal zorunluluk taşımayan bir rehber de hazırlamış olup, bu rehber, işletmelerin Kanun'un gerekliliklerini nasıl yerine getirebileceklerine dair kısa bir giriş sunmaktadır:
İşletmenizi rüşveti önleyememe riskine karşı korumak
Tüm işletmelerin, rüşveti önleyememe suçunu içeren yeni kurumsal suça dikkat etmesi gerekecek. Ne kadar dikkat etmeniz gerektiği, işletmenizin karşı karşıya olduğu rüşvet risklerine bağlı olacaktır.
Bir işletme, rüşveti önlemek için 'yeterli prosedürlere' sahip olduğunu gösterebilirse, kurumsal suçtan tam bir savunmaya sahip olacaktır. 'Yeterli prosedürler'in anlamı Kanunda tanımlanmamıştır ve bu noktada Adalet Bakanlığı'nın yasal kılavuzuna başvurulmalıdır.
Bu kılavuz, prosedürlerin, risklerin nerede olduğuna dair bir değerlendirmeye dayanarak, işletmenin bireysel koşullarına göre uyarlanmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, 'yeterli' sayılan şey, bir işletmenin karşı karşıya kaldığı rüşvet risklerine ve bunların niteliğine, büyüklüğüne ve karmaşıklığına bağlı olacaktır.
Adalet Bakanlığı'nın kılavuzu, yasanın, tek bir rüşvet olayı için iyi yönetilen işletmelere ceza hukukunun 'tam gücünü' uygulamak için olmadığını kabul etmektedir. Ayrıca, hiçbir işletmenin her zaman rüşveti önleyemeyeceğini de kabul etmektedir. Küçük işletmeler için 'hızlı başlangıç' kılavuzunda, 'minimal rüşvet riskiyle karşı karşıya olan küçük veya orta ölçekli bir işletmenin, bu riskleri azaltmak için nispeten minimal prosedürlere ihtiyaç duyacağı' belirtilmektedir.
İşletmenizde ihtiyaç duyulan yaklaşımı belirlemeye nasıl başlamalısınız? Adalet Bakanlığı'nın rehberi, rüşvetin kendi adlarına işlenmesini önlemek isteyen işletmeler için altı temel ilke belirlemiştir (aşağıdaki panele bakınız). Ancak bu ilkeler bağlayıcı nitelikte değildir.
Rüşvetle mücadele prosedürlerine rehberlik etmesi gereken altı ilke
Diğer önemli konular
Kurumsal ağırlama
Kanun kapsamında potansiyel bir endişe alanı, kurumsal ağırlama, tanıtım ve benzeri iş harcamalarının sağlanması ve alınması ile bunların nasıl algılanabileceğidir. Bu durum, özellikle kendi harcama düzeyinizi göz önünde bulundurduğunuzda, işletmeniz için önemli bir sorun teşkil etmeyebilir; ancak diğerleri için önemli bir husus olabilir.
Adalet Bakanlığı'nın yönergelerinde şu ifadeler yer almaktadır: 'Ticari bir kuruluşun imajını iyileştirmeyi, ürün ve hizmetleri daha iyi sunmayı veya samimi ilişkiler kurmayı amaçlayan iyi niyetli misafirperverlik ve tanıtım veya diğer ticari harcamalar, iş yapmanın yerleşik ve önemli bir parçası olarak kabul edilmektedir ve Kanunun amacı bu tür davranışları suç haline getirmek değildir. Hükümet, bu amaçlar için yapılan makul ve orantılı misafirperverlik ve tanıtım veya benzeri ticari harcamaları Kanunla yasaklamayı amaçlamamaktadır.'
Yönerge şöyle devam ediyor: 'Ancak, ağırlama, tanıtım veya benzeri ticari harcamaların rüşvet olarak kullanılabileceği açıktır.'
Kolaylaştırma ödemeleri
Kolaylaştırma ödemeleri, memurları normalde yerine getirmekle yükümlü oldukları rutin görevleri yerine getirmeye teşvik etmek amacıyla yapılan ödemelerdir ve bu nedenle Kanun kapsamında yasa dışıdır.
Cezalar
Bu yasa ile ilgili cezalar oldukça ağırdır. Başlıca rüşvet suçlarından birinden mahkum olan bir kişi, on yıla kadar hapis ve/veya sınırsız para cezasıyla karşı karşıya kalabilir. Bir işletme ise sınırsız para cezasıyla karşı karşıya kalır.
Bir işletmenin üst düzey yöneticileri, rüşvetin onların 'rızası veya göz yummasıyla' işlenmesi durumunda hapis cezasına çarptırılabilirler. Ayrıca, önemli bir süre boyunca yöneticilik yapmaktan men edilme cezası da söz konusu olabilir.
Çözüm
Rüşveti önlemek için atılacak adımlar işletmeden işletmeye açıkça farklılık gösterecektir ve tüm işletmelerin mevzuatın gereklerini karşılamak için karmaşık prosedürler uygulaması gerekmeyecektir. Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan destekleyici kılavuz, sağduyulu bir yaklaşımın gerekliliğini vurgulamaktadır.
'Hızlı başlangıç' kılavuzunda belirtilen önemli bir nokta şudur: 'Rüşveti önlemek için yeterli prosedürlere sahip olduğunuzu gösterebilirseniz, tam bir savunmanız olur. Ancak, sizin adınıza rüşvet riski yoksa, rüşvet önleme prosedürleri uygulamanıza gerek yoktur.'
